У 2025 годзе арганізацыя DIGNITY замовіла незалежную знешнюю ацэнку дзейнасці Міжнароднай платформы па прыцягненні вінаватых да адказнасці для Беларусі (Платформа IAPB), якая ахоплівае перыяд з моманту яе стварэння ў сакавіку 2021 года да сёння.

Ацэнку правяла кампанія Blomeyer & Sanz, абраная праз канкурэнтную працэдуру тэндару. Ацэначнае даследаванне, якое мела пераважна якасны характар і грунтавалася на сістэме пытанняў, праводзілася ў перыяд з мая па верасень 2025 года. Ацэнка была структураваная ў адпаведнасці з крытэрыямі Камітэта па садзейнічанні развіццю Арганізацыі эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця (OECD-DAC), а менавіта: актуальнасць, узгодненасць, эфектыўнасць, уплыў і ўстойлівасць. У межах ацэначнага працэсу было апытана 59 стэйкхолдэраў.

DIGNITY публікуе рэзюмэ асноўных вынікаў, высноў і рэкамендацый, сфармуляваных па выніках ацэнкі.

Дзявятая справаздача аб прагрэссе Платформы IAPB прадстаўляе агляд сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі ў перыяд з 1 красавіка па 30 верасня 2025 года і апісвае намаганні Платформы па прасоўванні правасуддзя і забеспячэння адказнасці.

У справаздачны перыяд рэпрэсіі ў Беларусі заставаліся надзвычай жорсткімі і адзначаліся палітычна матываваным пераследам, адвольнымі затрыманнямі, катаваннямі і жорсткім абыходжаннем, а таксама транснацыянальным пераследам беларусаў за мяжой. З 2020 года было зафіксавана больш за 7500 палітычна матываваных прысудаў; больш за 1100 чалавек застаюцца зняволенымі па палітычных прычынах. Эксперты ААН прыйшлі да высновы, што прэзідэнт Лукашэнка і іншыя высокапастаўленыя службовыя асобы нясуць адказнасць за злачынствы супраць чалавечнасці, у тым ліку за пераслед і пазбаўленне волі, у рамках арганізаванага рэпрэсіўнага апарату.

Платформа IAPB працягвае збіраць, верыфікаваць і аналізаваць доказы гэтых парушэнняў. Па стане на верасень 2025 года было праведзена больш за 3200 інтэрв’ю з пацярпелымі і сведкамі, а таксама надзейна захавана і прамаркіравана больш за два мільёны матэрыялаў з адкрытых крыніц для падтрымкі расследаванняў нацыянальных і міжнародных механізмаў забеспячэння адказнасці.

На сённяшні дзень мы перадалі доказы і аналітычныя матэрыялы пракуратурам шасці дзяржаў у адказ на адзінаццаць запытаў, а таксама ў Канцылярыю Пракурора Міжнароднага крымінальнага суда (МКС) паводле артыкула 15 Рымскага статута, у межах папярэдняга вывучэння сітуацыі ў Літве/Беларусі. Акрамя таго, 717 пацярпелых ужо атрымалі псіхалагічную і псіхасацыяльную падтрымку у рамках Платформы IAPB, у тым ліку праз сістэму накіраванняў і комплексны клінічны маніторынг і ацэнку.

Сярод іншых ключавых дасягненняў — публікацыя дакладу “Шляхі да забеспячэння адказнасці ў Беларусі” і Практычнага кіраўніцтва “Падыход, арыентаваны на пацярпелых, пры дакументаванні ў мэтах прыцягнення да крымінальнай адказнасці”.

Нягледзячы на пастаянныя рызыкі і фінансавыя выклікі, Платформа IAPB застаецца краевугольным каменем міжнародных намаганняў па дакументаванні парушэнняў, умацаванні пацярпелых і дасягненні справядлівасці для народа Беларусі.

Міжнародная платформа па прыцягненні вінаватых да адказнасці для Беларусі (Платформа IAPB) апублікавала свой восьмы даклад аб ходзе працы, які ахоплівае перыяд з кастрычніка 2024 года па сакавік 2025 года. У гэты перыяд парушэнні правоў чалавека ў Беларусі па-ранейшаму заставаліся на трывожна высокім узроўні, з сістэмнымі рэпрэсіямі супраць асобаў за іх рэальную або меркаваную палітычнаую нязгоду з беларускім рэжымам. Праведзеныя 26 студзеня 2025 года прэзідэнцкія выбары забяспечылі Аляксандру Лукашэнку сёмы тэрмін на фоне масавых абвінавачанняў у фальсіфікацыі, што яшчэ больш узмацніла аўтарытарны кантроль у Беларусі.

У справаздачным перыядзе Платформа сабрала 76 новых сведчанняў пацярпелых і сведак, у выніку чаго агульная колькасць такіх сведчанняў дасягнула 2 775, і пашырыла сваю базу дадзеных, якая цяпер утрымлівае больш за 30 000 дакументаў, звязаных са сведкамі, і 1,5 мільёна матэрыялаў з адкрытых крыніц. Платформа працягвала садзейнічаць працэсам прыцягнення да адказнасці, у тым ліку праз прадстаўленне матэрыялаў Міжнароднаму крымінальнаму суду ў рамках звароту Літвы і Групе незалежных экспертаў ААН па правах чалавека ў Беларусі. Доказныя матэрыялы таксама былі перададзены пракурорам у дзвюх юрысдыкцыях і адвакатам, якія прадстаўляюць беларускіх пацярпелых ад парушэнняў правоў чалавека ў дзвюх краінах.

Застаючыся прыхільнай падыходу, арыентаванаму на пацярпелых, Платформа працягвала прадастаўляць псіхалагічную і псіхасацыяльную падтрымку ўсім сведкам гвалту з боку дзяржавы; у справаздачны перыяд такую падтрымку атрымалі 88 пацярпелых.

Download the full report in English
Download the full report in Belarusian
Download the full report in Russian